برشی از تفسیر المیزان ؛ خیر کثیر یعنی فاطمه(س)

 آنچه از پیش روی شما خواهد گذشت بخشی از تفسیر علامه طباطبایی ذیل سوره کوثر است که این مفسر بی بدیل شیعه در آن با استدلال بیان می نماید که تفسیر کوثر، حضرت فاطمه(س) و نسل پاک ایشان است و سایر تفسیرها در این رابطه را نیز پاسخ می دهد. 

«إِنا أعْطیْنـاک الْکـوْثر»
 در مجمع البیان می گوید: کلمه «کوثر» بر وزن «فوعل» به معنای چیزی است که شأنش کثیر باشد و کوثر به معنای خیر کثیر است.مفسرین در تفسیر کوثر و اینکه کوثر چیست اختلافی عجیب کرده اند که فهرست وار از نظر می گذرد:
1- نهری در بهشت است. 2- حوض خاص رسول خدا(ص) در بهشت و یا در محشر است. 3- اولاد رسول خدا(ص) است. 4- اصحاب و پیروان آن جناب تا روز قیامت است. 5- علمای امت او است. 6- قرآن و فضائل بسیار آن است. 7- مقام نبوت است. 8- تیسیر قرآن و تخفیف شرایع و احکام است. 9- اسلام است. 10- توحید است. 11- علم و حکمت است. 12- فضائل رسول خدا(ص) است. 13- مقام محمود است. 14- نور قلب شریف رسول خدا(ص) است و از این قبیل اقوال دیگر که از بعضی از مفسرین نقل شده بالغ بر بیست و شش قول است.
صاحبان دو قول اول استدلال کرده اند به بعضی روایات و اما باقی اقوال هیچ دلیلی ندارند به جز تحکم و بی دلیل حرف زدن! به هر حال اینکه در آخر سوره فرمود: «إِن شانِئک هُو الْأبْترُ» با در نظر گرفتن اینکه کلمه «ابتر» در ظاهر به معنای اجاق کور است، چنین به دست می آید که منظور از کوثر، تنها و تنها کثرت ذریه ای است که خدای تعالی به آن جناب ارزانی داشته، (و برکتی است که در نسل آن جناب قرار داده) و یا مراد هم خیر کثیر است و هم کثرت ذریه، چیزی که هست کثرت ذریه یکی از مصادیق خیر کثیر است و اگر مراد مسئله ذریه به استقلال و یا به طور ضمنی نبود، آوردن کلمه «ان» در جمله «إِن شانِئک هُو الْأبْترُ» فایده ای نداشت، زیرا کلمه «ان» علاوه بر تحقیق، تعلیل را هم می رساند و معنا ندارد بفرماید ما به تو حوض دادیم، چون که بدگوی تو اجاق کور است و یا بی خبر است.  

روایات هم بسیار زیاد رسیده که سوره مورد بحث در پاسخ کسی نازل شده که رسول خدا(ص) را به اجاق کوری زخم زبان زد و این زخم زبان هنگامی بود که قاسم و عبدالله دو فرزندان رسول خدا(ص) از دنیا رفتند، پس با این بیان روشن شد که سخن آن مفسر که گفته: «منظور صاحب این زخم زبان از کلمه ابتر بریدگی از مردم یا انقطاع از خیر بوده و خدای تعالی در رد گفتارش فرموده او خودش منقطع از هر چیز است» سخن بی وجهی است.
و چون جمله «إِنا أعْطیْنـاک..» در مقام منت نهادن بود، با سیاق متکلم مع الغیر (ما) آمد که بر عظمت دلالت می کند و چون منظور از آن خوشدل ساختن رسول خدا(ص) بود مطلب را با واژه اعطا که ظاهر در تملیک است بیان داشت و فرمود: ما به تو کوثر عطا کردیم.
و این جمله از این دلالت خالی نیست که فرزندان فاطمه(س) ذریه رسول خدا(ص) هستند و این خود یکی از خبرهای غیبی قرآن کریم است، چون همانطور که می بینیم خدای تعالی بعد از درگذشت آن حضرت برکتی در نسل آن جناب قرار داد، به طوری که در همه عالم هیچ نسلی معادل آن دیده نمی شود، آن هم با آن همه بلاها که بر سر ذریه آن جناب آوردند و گروه گروه از ایشان را کشتند.

«فصل لِربک و انْحرْ»
 از ظاهر سیاق و ظاهر اینکه حرف «فاء» بر سر این جمله در آمده، استفاده می شود که امر به نماز و نحر شتر که متفرع بر جمله «إِنا أعْطیْنـاک الْکـوْثر» شده، از باب شکر نعمت است و چنین معنا می دهد؛ حال که ما بر تو منت نهادیم و خیر کثیرت دادیم این نعمت بزرگ را با نماز و نحر شکرگزاری کن.و مراد از «نحر» بنا بر روایاتی که از طرق شیعه و سنی از رسول خدا(ص) و از علی(ع) رسیده و نیز روایاتی که شیعه از امام صادق و سایر ائمه اهل بیت(ع) روایت کرده، دست بلند کردن به طرف گردن در هنگام تکبیر گفتن برای نماز است. ولی بعضی گفته اند: معنایش این است که نماز عید قربان بخوان و شتر هم قربانی کن، (چون کلمه نحر به معنای سر بریدن شتر به آن نحو خاص است، همچنان که کلمه ذبح به معنای سر بریدن سایر حیوانات است). بعضی دیگر گفته اند: معنایش این است که برای پروردگارت نماز بخوان و وقتی سر از رکوع بر می داری به طور کامل بایست.

«إِن شانِئک هُو الْأبْترُ»
کلمه: «شانئ» به معنای دشمن خشمگین و کلمه «أبتر» به معنای اجاق کور است و این کسی که چنین زخم زبانی به آن جناب(ص) زده بود «عاص بن وائل» بوده است.بعضی گفته اند: مراد از ابتر منقطع از خیر و یا منقطع از قوم خویش است که خواننده توجه فرمود این قول با روایات شأن نزول نمی سازد.در تفسیر قمی در ذیل آیه «إِنا أعْطیْنـاک الْکـوْثر» آمده که کوثر نهری است در بهشت که خدا آن را به محمد(ص) داده، تا عوض از پسرش ابراهیم باشد .این روایت علاوه بر اینکه مرسل است، یعنی سندش ذکر نشده و علاوه بر اینکه مضمر است، یعنی تنها در آن آمده که: «فرمود» و روشن نکرده که کدام یک از ائمه فرموده، با سایر روایات معارض است و تفسیر کوثر به نهری در بهشت منافات ندارد که کوثر به معنای خیر کثیر باشد، چون نهر بهشتی هم مصداقی از خیر کثیر است.

منبع: ترجمه تفسیرالمیزان، ج20، صص643-637 ، با تصرف و تلخیص

http://sobhesadegh.ir/

/font /font